Ondernemers die nog niet weten wat de Regionale Energie Strategie (RES) inhoudt, hadden op vrijdag 6 maart aanwezig moeten zijn. De energietransitie is namelijk in volle gang en iedereen gaat er iets van merken. De duurzaamheidsplatformen uit de regio (Waddinxveen, Gouda, Krimpenerwaard en Bodegraven-Reeuwijk) hebben hun krachten gebundeld in DPM-H. Samen waren zij ook de host voor deze informatieve bijeenkomst over de RES bij DWA in Gouda.

Wat houdt de RES in?

De klimaatwet, die Nederland op basis van het verdrag van Parijs heeft ingevoerd, houdt in dat we in 2050 energieneutraal moeten leven. Om deze doelstellingen te halen, hadden we eigenlijk gisteren al met verduurzaming moeten beginnen. Om energieneutraal te worden moeten gemeenten, ondernemers en organisaties samenwerken. Dat doen we in Nederland onder de naam Regionale Energie Strategie, een ambtelijk en bestuurlijk traject in 30 regio’s, waarvan Midden-Holland er één is. Waddinxveen, Gouda, Krimpenerwaard, Zuidplas en Bodegraven-Reeuwijk trekken in Midden-Holland samen op. Met de RES voor Midden-Holland nemen we een stukje van de landelijke verduurzamingsopgave voor onze rekening. In deze gemeenten hebben ondernemers duurzaamheidsplatformen gevormd en deze zijn gesprekspartners in de ontwikkeling van de RES. Teun Bokhoven van Duurzaamheidsplatform Gouda en Ronald Schilt vanuit Bodegraven-Reeuwijk zijn namens deze duurzaamheidsplatformen hierin betrokken. “In de RES wordt nu gefocust op twee hoofdlijnen: duurzame energie opwekken en warmte door alternatieven voor aardgas. De RES beschrijft op hoofdlijnen waar in het gebied zonne- en windenergieprojecten zouden moeten worden gerealiseerd, en hoe we de komende decennia wijken en bedrijventerreinen van alternatieven voor aardgas voor verwarming kunnen voorzien. Het plan van Midden-Holland is een levend document waarvan de conceptversie eind maart gereed moet zijn voor beoordeling door de gemeenteraden.”

Waar staan we nu?

In Midden-Holland hebben diverse onderzoeken plaatsgevonden en wordt in kaart gebracht welke mogelijkheden er zijn. Voor warmte wordt nu gekeken of aansluiting op een zogenoemde warmterotonde (met restwarmte uit de haven) haalbaar is. Ook de haalbaarheid van geothermie (warnte uit de diepe ondergrond) als warmtebron wordt beoordeeld. Of toch iedereen een eigen warmtepomp. Heel belangrijk is de duurzame opwekking van elektriciteit in de regio. Waar kunnen zonnepanelen worden gelegd en waar past windenergie? We zijn nog niet zover dat we aardgasvrij kunnen leven: wind- en zonne-energie zijn nog te variabel en aardgas is nog nodig in de overbrugging naar bewust omgaan met energie. Naar verwachting wordt er in 2025 pas echt grootschalige actie op aardgasvrij wonen en werken genomen. Waterstof en opslagtechnieken voor warmte lijken pas bruikbaar op de lange termijn.

Belang ondernemers

Op 6 maart namen circa 30 ondernemers kennis van belangrijke informatie over de stand van zaken van de RES. Die stonden in het teken van ‘haalbaar, betaalbaar en voorspelbaar’. Er werden presentaties gegeven door Teun Bokhoven, Ronald Schilt en Joram Bogers. Conclusie: zon op daken kan alleen worden gerealiseerd met een goede businesscase. Als het financieel aantrekkelijk wordt gemaakt, kunnen bedrijven worden verleid om te investeren en stappen te zetten.

• 

• 

• 

• 

Tekst: TekstUeel – communicatie, Waddinxveen

Tot ons grote verdriet is eind vorig jaar Richard de Oude onverwachts op 66-jarige leeftijd overleden. Richard heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het versterken en invullen van de duurzaamheidsambities voor het bedrijfsleven in Gouda en verre omstreken. Sinds de oprichting van DPG is hij, destijds vanuit zijn positie binnen Croda, sterk betrokken geweest bij het ontsluiten van de mvo-gedachte voor het mkb.

Het was heel prettig om met Richard samen te werken, en te delen in zijn inspiratie en missie om het bedrijfsleven te verduurzamen. We zullen hem erg missen, en wensen zijn partner en kinderen heel veel sterkte.

“We weten dat we uiteindelijk zonnepanelen willen. Ook al omdat alle kantoren in 2023 een energielabel van minimaal C moeten hebben. Het mooist is dan om het collectief te doen.” Schoonmaakbedrijf Heuvelman is een van de elf bedrijven die participeren in ‘Zon op Bedrijventerreinen Gouda’, een initiatief van Duurzaamheidsplatform Gouda, gemeente Gouda, Gouda Onderneemt en ODMH. In dit traject worden ondernemers van a tot z begeleid bij het realiseren van zonnepanelen op hun bedrijfsdaken; vanaf de inventarisatie tot en met bouw, inclusief de subsidieaanvraag en organisatie van een (collectieve) aanbesteding voor de installatie.

Zorgvuldig en uitgebreid rapport

Robert Pepelnar, directeur-eigenaar van het schoonmaakbedrijf op industrieterrein Gouwespoor, hoorde van ‘Zon op Bedrijventerreinen Gouda’ tijdens een vergadering van het parkmanagement bij Van Nieuwpoort, waar de initiatiefnemers hun voorstel presenteerden. “Op dat moment had ik al twee commerciële partijen gevraagd een inventarisatie te doen. Toch heb ik Greenspread, de onafhankelijke specialist in het traject, nog eens uitgenodigd voor een haalbaarheidsonderzoek. Daaraan betaalde de gemeente mee. Twee adviseurs hebben toen de situatie volledig in kaart gebracht. Binnen een maand kreeg ik een heel zorgvuldig en uitgebreid rapport. Dat gaf me veel inzicht.”

70 tot 80 zonnepanelen!

Naar verwachting kunnen er op het dak van Heuvelman 70 tot 80 zonnepanelen geplaatst worden. De volgende stap is nu een controle van het dak: kan het de belasting aan? Want “als het dak zelf vervangen moet worden, praten we ineens over een heel andere investering.”

Investeren deed Schoonmaakbedrijf Heuvelman overigens al eerder. Zo is er een duurzaam verlichtingsplan waarbij verlichting automatisch aan- en uitgaat. Verder worden er bij de schoonmaakwerkzaamheden zelf geen milieubelastende middelen gebruikt; klanten gaan daar ook steeds meer om vragen. En als de zonnepanelen er eenmaal liggen, wordt ook de verwarmingsinstallatie aangepast.

Rendementsberekening

”Je moet iets gaan doen. Als je in 2023 dat label wil hebben, moet je nu al stappen zetten. Bedenk ook dat dat label van invloed is op de verkoop-/verhuurprijs. Het is gewoon een rendementsberekening. Verduurzamen kan je veel brengen.”

Gelukkig hoeft de ondernemer niet alles zelf te betalen. Vanuit de overheid is er een  subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+). “Greenspread heeft SDE+ voor ons aangevraagd in de najaarsronde eind oktober. Maar als we ook nog eens collectief kunnen inkopen, kan dat nog meer schelen.” De werkgroep van ‘Zon op Bedrijventerreinen Gouda’ heeft nu een bijeenkomst belegd met de elf deelnemende bedrijven om te onderzoeken wat de mogelijkheden daarvoor zijn.

Alsnog deelnemen?

Voor ondernemers die alsnog mee willen doen aan het traject is er goed nieuws: minister Wiebes heeft aangekondigd dat er in maart 2020 een extra SDE+-ronde komt, en vanuit ‘Zon op Bedrijventerreinen Gouda’ blijft de korting op het haalbaarheidsonderzoek overeind. Het traject is speciaal opgezet voor de bedrijventerreinen Kromme Gouwe, Gouwespoor en Nieuwe Park, maar ook andere Goudse bedrijven kunnen deelnemen.

Geïnteresseerden kunnen mailen naar Ron Verhage van Parktrust: ron@ paktrust.nl. Hij komt dan vrijblijvend langs met een toolkit die al op veel vragen antwoord geeft. Robert Pepelnar beveelt zo’n gesprek van harte aan: “Het is een heel goede oriëntatie.”

Meer informatie

Verslag van de najaarsbijeenkomst 2019

Vraag verschillende ondernemers wat ze verstaan onder circulariteit en u krijgt verschillende antwoorden ‒ van ‘Wij printen minder’ tot ‘We zamelen koffieprut in’. Blijkbaar is ‘circulair’ een breed begrip. Tijd om te onderzoeken wat circulaire economie precies inhoudt, hoe het in de praktijk werkt en wat de kansen zijn binnen Gouda!

De najaarsbijeenkomst van Duurzaamheidsplatform Gouda (DPG) van 21 november jl. stond daarom volledig in het teken van circulariteit. En zo breed als het begrip ‘circulariteit’ is, zo divers was ook het publiek op deze bijeenkomst, constateerde gastspreekster Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren, ambassadeur van Economic Board Amsterdam en voormalig minister van VROM.

Nederland in de kopgroep

Voor deze mensen in de zaal had ze goed nieuws: Nederland zit in de kopgroep als het gaat om de transitie naar een circulaire economie. De noodzaak om te bewegen is dan ook groot: de grondstoffenschaarste en het verlies van biodiversiteit zijn alarmerend, en de druk vanuit de samenleving neemt toe. “Maar”, zo benadrukte Jacqueline, “een circulaire economie kan simpelweg ook financieel-economisch veel opleveren.”

Wat is dat dan, een circulaire economie? “We zijn gewend om weg te gooien na gebruik: ‘dat verdwijnt wel’. En inderdaad, het verdwijnt ‒ maar niet op de juiste manier”, betoogde Jacqueline. “Het principe van de circulaire economie is om producten in de kringloop te houden. Daarbij maken we gebruik van duurzame energie en waarborgen we de veerkracht van natuurlijke ecosystemen.”

De Ladder van Circulariteit

Recyclen dus? “Circulaire economie is méér dan recyclen. We realiseren maximale circulariteit door onnodig gebruik te voorkomen of te weigeren (Refuse). Het minste wat we kunnen doen is energie winnen uit afvalmateriaal dat wordt gestort (Recover). Daartussen liggen, op volgorde van impact, nog acht R’s: Reduce, Redesign, Re-use, Repair, Refurbish, Remanufacture, Repurpose, Recycle. Op deze ‘Ladder van Circulariteit’ staat recyclen dus vrijwel onderaan. Juist in de hogere regionen is nog veel winst te behalen!”

Verandering in alle opzichten

Kortom: circulariteit is “niet een kunstje, maar een verandering in alle opzichten”. Het is een nieuwe manier van denken, en die gaat niet alleen over grondstoffengebruik en recycling: het is vooral nodig om processen en systemen anders in te richten. En er zijn nogal wat belemmeringen voor die verandering: institutioneel (gevestigde belangen), organisatorisch (coördinatie), juridisch (remmende wetgeving), economisch/financieel (onzekerheid over kosten/baten, focus op bestaande businessmodellen), sociaal (aanpassing van gedrag) en technisch (voorrang voor incrementele innovaties).

Makelen & schakelen

Toch kán het wel, daarvan is Jacqueline overtuigd. Maar ‒ en daarmee komen we aan de kern van het verhaal ‒ “daarvoor moeten we wel elkaars hand vasthouden. Willen we überhaupt iets tot stand brengen, dan moet het minimaal met de hele keten zijn. Circulaire economie vraagt om een transitieaanpak waarbij veranderingsprocessen op alle niveaus nodig zijn: micro, meso en macro. Alle relevante actoren moeten daarbij betrokken worden, waarbij koplopers de ruimte krijgen, en er ruimte is om te experimenteren en te leren. En daarop is regie nodig, van een ‘makelaar’ zonder belangen. Makelen en schakelen, dus!”

In de praktijk: “Vervuiling neemt hand over hand toe”

Wie zeker wil schakelen, is Cyclus NV. Het bedrijf heeft daarvoor een ambitieus programma klaarliggen. Al in 2020 wil het deel gaan uitmaken van regionale kennisnetwerken, de eigen interne kennis en expertise vergroten en samen met klantgemeenten concrete kleine stappen gaan zetten richting een regionale circulaire economie. Denk daarbij aan het verder terugdringen van hoeveelheden restafval, het bevorderen van zuivere afvalstromen en het sluiten van de ketens. “Tot een halfjaar geleden dachten we hier op de goede weg te zijn”, vertelt Kees Schrauwen, grondstoffenmanager bij Cyclus. “Er kwam echter een kink in de kabel. De kwaliteit van vooral het gft is namelijk steeds slechter geworden. En slecht is slecht, dat gaat de verbranding in. Deels kan die vervuiling veroorzaakt worden door de tarieven. Maar zeker is ook dat nieuwe technieken een rol spelen. Nu pas wordt duidelijk dat de kwaliteit van het afval niet goed was.” Cyclus blijft zich echter sterk op een circulaire toekomst richten, en staat daarbij open voor nieuwe ideeën en partnerships.

In de praktijk: “Van betonschaamte naar betontrots”

Dat is de ene kant van de praktijk. De andere wordt geschetst door Ruud van Pelt van de Goudse Betonmortel Centrale (GBC), die betonschaamte (want verantwoordelijk voor CO2-uitstoot) ombuigt in betontrots (want bij de productie van beton kunnen we veel nieuwe circulaire principes toevoegen). De resultaten van het Betonakkoord zijn dan ook indrukwekkend. Tegelijk laat dit Betonakkoord zien wat Jacqueline bedoelde met financieel-economische kansen: deelnemers aan het Betonakkoord dragen niet alleen bij aan de verduurzaming van de betonketen, maar krijgen ook toegang tot betongerelateerde innovatie, kennis en ervaring. Bovendien verbetert hun concurrentiekracht. De Goudse Betonmortel Centrale is inmiddels op velerlei manieren bezig om binnen het eigen bedrijf processen circulair in te richten!

De cirkel is rond

Maar de Goudse Betonmortel Centrale heeft nóg een ambitie: om de cirkel rond te krijgen. “Nu wordt het betonafval nog in Nieuw-Vennep gebroken tot betongranulaat. Maar kan dat niet in Gouda worden verzameld en gebroken, om weer verwerkt te worden door GBC?” En laat dat nu helemaal aansluiten bij de ambities van Cyclus …

En zo vonden GBC en Cyclus elkaar deze middag. Binnenkort werken ze samen het idee verder uit. We houden u op de hoogte van dit mooie circulaire initiatief, dat ook werd toegejuicht door wethouder Michiel Bunnik (Economie, vestigingsklimaat en grotere bedrijven). Hij onderstreepte in zijn afsluiting van de middag nog eens het grote belang van samenwerking. Tussen de ruim 6000 ondernemers die Gouda rijk is, maar ook met het onderwijs en de gemeente. Zijn deur staat daarvoor open!

Foto’s: Hermen Buurman Fotografie & Film

De tijd dat duurzaamheid binnen bedrijven iets uitzonderlijks was, ligt gelukkig ver achter ons. Dat is ook niet verwonderlijk, want verduurzaming van de bedrijfsprocessen loont. Bovendien vragen klanten en de samenleving er steeds meer om. Daarmee is duurzaamheid niet meer weg te denken: er ontwikkelt zich een miljardenbedrijfstak en de groei daarvan is inmiddels sterker dan die van bijvoorbeeld de ICT-sector.

Dichter bij huis

Met het recent afgesloten Klimaatakkoord komt verduurzaming steeds dichter bij huis. Onderwerpen zoals CO2- reductiemaatregelen in de industrie en geleidelijke uitfasering van aardgas voor verwarming worden concreet. Daarvoor wordt nieuwe landelijke wetgeving voorbereid, en binnen het gemeentelijk beleid worden de inspanningen verder opgevoerd.

Voor de gemeente Gouda is de energietransitie een belangrijke prioriteit. Er worden plannen voorbereid: hoe kunnen woonwijken en bedrijventerreinen op termijn van duurzame warmte worden voorzien? DPG is nauw betrokken bij deze voorbereidingen. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van de regionale energiestrategie (RES Midden-Holland) die het komende jaar moet worden afgeleverd. Daarin worden de contouren bepaald van de toekomstige energie(opwekkings)voorziening in de hele regio Midden-Holland. Allemaal zaken die voor de langere termijn ook voor bedrijven en ondernemers van groot belang zijn!

Er valt nog veel te winnen

Maar ook nu gebeurt er al het nodige in de praktijk. In Gouda zijn er steeds meer bedrijven die zich actief met verduurzaming bezighouden. Denk aan het succesvolle initiatief van de bedrijvencoöperatie Goudse Panelen en de gestage groei van zonne-energiesystemen op bedrijfsdaken. Maar er valt nog veel te winnen. Er zijn nog steeds bedrijven die nog niet voldoen aan de ‘omgekeerde bewijslast’ en waarschijnlijk kansen laten liggen voor zeer rendabele maatregelen op het gebied van energiebesparing. Kijk nog eens terug naar de informatiebijeenkomst die DPG eerder dit jaar heeft georganiseerd en check of een energiescan u over de drempel kan helpen. Voor bedrijven die zonne-energie overwegen bestaat de mogelijk voor een locatieonderzoek. Kortom: de energietransitie is feitelijk begonnen. Zorg dat u tijdig het belang herkent en sluit u aan bij de groeiende groep bedrijven die hiermee bezig zijn.

Komt u naar de bijeenkomst?

Verduurzaming is natuurlijk meer dan energietransitie. Ook circulaire bedrijfsvoering valt daaronder. Dat thema zal uitvoerig onder de aandacht komen tijdens de DPG-najaarsbijeenkomst op 21 november, waar voormalig minister Jacqueline Cramer, vanuit haar rol als duurzaamheidambassadeur van de Economic Board Amsterdam haar ervaringen met circulaire economie zal delen en we een kijkje achter de circulaire schermen van Cyclus zullen nemen. We zien u dan graag, want duurzaamheid wordt het nieuwe normaal en daar wilt u natuurlijk meer van weten!

Teun Bokhoven, voorzitter DPG